Z inicjatywy Polskiej Sieci Polityki Narkotykowej i Biura Rzecznika Praw Osób Uzależnionych, we współpracy z Wandą Nowicką, wicemarszałkinią Sejmu RP oraz Parlamentarnym Zespołem ds. Racjonalnej Polityki Przeciwdziałania Narkomanii w Sejmie odbyły się już dwa wysłuchania obywatelskie pt. WIĘZIENIE ZA SKRĘTA?
Wysłuchania dotyczyły propozycji zmian w polskim prawie antynarkotykowym.
Media: Transmisja I | Transmisja II | Nagranie audio
Relacja z pierwszego spotkania
Pierwsze wysłuchanie publiczne PSPN odbyło się 12 września 2012 r. w Sejmie RP. Spotkanie, którego Przewodniczącą była Wanda Nowicka – wicemarszałkini Sejmu RP, podzielone było na dwie części, w pierwszej wysłuchane zostały trzy historie – dwie dotyczyły osób, które padły ofiarą restrykcyjnej polityki narkotykowej posiadając przy sobie zaledwie ok. 0,5 g marihuany oraz historia Marty Gaszyńskiej, która przez ponad 20 lat uzależniona była od polskiej heroiny, tzw. kompotu.
W drugiej części udział wzięli eksperci, m.in. Agnieszka Sieniawska – Rzecznik Praw Osób Uzależnionych, Magdalena Dąbkowska z Global Drug Policy Program (Program Globalnej Polityki Narkotykowej), Mirosława Straburzyńska zajmująca się terapią osób uzależnionych, Kamil Sipowicz – historyk filozofii, dziennikarz i artysta, autor książki „Czy marihuana jest z konopi?” oraz Michał Kabaciński – polski polityk, poseł na Sejm VII kadencji, który razem z Agnieszką Sieniawską przedstawili propozycję zmian i zaprezentowali projekt nowelizacji ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.
Zostali też zaproszeni przedstawiciele różnych partii, zwłaszcza mającej przewagę w sejmie Platformy Obywatelskiej, przedstawiciele Ministerstwa Zdrowia, Ministerstwa Sprawiedliwości, prokuratury, policji. Niestety poza bezpośrednio zainteresowanymi problemem – członkami Ruchu Palikota (który zaproponował nowelizację ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii), osobami z organizacji związanych z profilaktyką narkomanii, terapeutami oraz użytkownikami substancji zakazanych – przyszło niewielu spośród zaproszonych.
Był tylko jeden poseł PO, który pojawił się, jak sam stwierdził, prywatnie, nie w imieniu partii; prokuratury, policji ani Ministerstwa Zdrowia nie reprezentował nikt.
Relacja z drugiego spotkania
– 40 lat temu USA ogłosiło wojnę z narkotykami. Jako policjant, przez lata służby zatrzymywałem wielokrotnie ludzi, którzy tak naprawdę po zatrzymaniu wracali z powrotem na ulicę, nie otrzymując żadnej pomocy. Po wielu doświadczeniach, doszliśmy do wniosku, że nasza polityka się nie sprawdza – mówi Jim Pugel, szef policji w Seattle, podczas przemówienia w polskim Sejmie. – Stworzyliśmy więc program, który ma na celu kierowanie osób zatrzymanych na terapię, leczenie, oraz zapewnienie tym osobom pomocy socjalnej. W Seattle ludzie otrzymują zatem alternatywę – więzienie albo leczenie.
Wczoraj podczas wysłuchania obywatelskiego „Więzienie za skręta?” w Sejmie, które zostało zorganizowane przez Polską Sieć Polityki Narkotykowej oraz Wandę Nowicką – Wicemarszałkinię Sejmu, Jim Pugel opowiadał o istniejącym od 2 lat programie o nazwie LEAD. Programem tym objęto w Seattle już 160 osób – w tym osoby sprzedające usługi seksualne, drobnych dilerów narkotykowych i osoby uzależnione. Jak podkreślił Pugel, poprawiło to znacznie bezpieczeństwo oraz relacje pomiędzy policją a społeczeństwem, a wielu osobom dało szansę na rozpoczęcie życie od nowa.
Filozofia redukcji szkód, niesienia pomocy uzależnionym i edukacji osobom używającym narkotyków, o których opowiadał amerykański gość, to kierunek, który powinna obrać także polska policja. Niestety, w Polsce nadal za każdą ilość posiadania nielegalnych substancji psychoaktywnych grozi kara więzienia do lat 3, a ściganie osób posiadających nieznaczne ilości narkotyków na własny użytek to ciągle główna praktyka służb mundurowych. Co roku, w Polsce 30 tysięcy osób jest z tego powodu zatrzymywanych.
– Czy więzienie to dobre miejsce dla osób uzależnionych? Szczególnie, jeżeli ci ludzie nie popełnili żadnego innego przestępstwa? – pytała Kasia Malinowska–Sempruch podczas wysłuchania obywatelskiego. – Nie sądzę. Czas zauważyć, że cały świat idzie do przodu, a Polska nadal stoi w miejscu. Świat prohibicji nie jest już rzeczywistością, w jakiej żyjemy – podkreślała.
W ostatnich miesiącach zaszły, bowiem ogromne zmiany w polityce narkotykowej na całym globie: w Urugwaju zalegalizowano marihuanę, podobnie stało w stanie Waszyngton i Kolorado. W tym roku prawdopodobnie kolejne stany USA, jak Alaska, Oregon i Kalifornia pójdą w tym samym kierunku. Warto dodać, że podatek ze sprzedaży marihuany w USA jest bardzo wysoki, a środki finansowe z niego pozyskiwane przeznaczane będą na szkoły. Inną korzyścią związaną z legalizacją marihuany jest walka z kartelami narkotykowymi.
– Prezydent Urugwaju woli bowiem, żeby obrót marihuaną był kontrolowany przez państwo, a nie dilerów. Liberalna polityka narkotykowa to, zatem nie tylko kwestia zdrowia publicznego, ale kwestia walki z kartelami – a jest to odebranie kartelom dochodu. – podkreślała Malinowska-Sempruch.
W podobnym tonie wypowiadał się Marek Balicki, lekarz psychiatra, były Minister Zdrowia.
– To, co dzieje się w Polsce jest przykładem absurdu – mówił – W naszym społeczeństwie najgroźniejszym narkotykiem jest alkohol i nikotyna. Bardziej niż marihuana. Zatem, my dzieląc substancje psychoaktywne na zakazane i dozwolone, dokonaliśmy tego arbitralnie. A narzędzia, których do tego użyliśmy nie miały do tego żadnych przesłanek. Tymczasem, formując politykę narkotykową trzeba określić jasne zasady, którymi się kierujemy. Moim zdaniem tych zasad jest cztery: po pierwsze, skutki używania substancji powinny być traktowane, jako problem zdrowia publicznego, a nie problem prawno-karny. Drugie, to opieranie się na faktach i dowodach, nie emocjach. Emocje należy zaangażować w sposób pozytywny, czyli pomagać ludziom, a nie ich stygmatyzować i karać. Trzecie – to zasada realizmu, czyli stawianie realnych celów. Tymczasem polska polityka narkotykowa jest przykładem tego, że mamy więcej szkód, bo kryminalizowanie użytkowników prowadzi do większych szkód, niż korzyści. Czwarte wreszcie, to godność i prawa człowieka. A my ciągle mamy w Polsce do czynienia z dyskryminacją osób uzależnionych.
Zbigniew Wrona z Najwyższej Izby Kontroli w swoim wystąpieniu podkreślał istotę środków probacyjnych, nad prawno-karnymi
– Całkowicie zgadzam się z doktorem Balickim, dominantą nie powinny być środki karne — mówił – Konsumpcyjne posiadanie narkotyków to bowiem ostatnie ogniwo problemu. Prawdziwym problemem jest zorganizowana przestępczość narkotykowa. Ogromnym złem byłoby, więc gdyby środki, które istnieją w prawie, gdyby te środki były nakierowane na konsumpcyjnych, to byłaby wręcz patologia.
Warto podkreślić, że nowelizacja, która weszła w życie 2 lata temu nie była wielką zmianą, choć dziś pozwala na w miarę łagodne przejście z opresyjnego systemu, ku systemowi innemu. Jednak nadal brak w polskim prawie zapisu, czym jest ilość „nieznaczna” narkotyków. To powoduje, że w ręce organów ścigania nadal niestety trafiają tzw. rekreacyjni użytkownicy (szczególnie marihuany) oraz osoby uzależnione.
– Nowelizacja ustawy zdecydowanie jednak doprowadziła do szerszego stosowania środków probacyjnych. To one umożliwiają zaniechanie środków karnych. Skuteczność efektywność stosowania probacji jest także tematem, który mógłby być poddany kontroli NIK – dodał p. Wrona.
Zdaniem Polskiej Sieci Polityki Narkotykowej, organizatora wysłuchania obywatelskiego, polska ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii wymaga zmian. Szczególnie – koniecznego uzupełnienia o tabelę wartości granicznych, która dałaby doskonałe narzędzie policji jak i prokuraturze, które pomogłoby organom ścigania w odróżnieniu dilera od użytkownika. Dzięki niemu nikt nie miałby już problemów prawno-karnych z powodu „skręta”.
– Wiezienie za skręta – to dla niektórych jest retoryczne pytanie. – podsumowała Wanda Nowicka – Dla nas odpowiedź jest prosta: nikt za przysłowiowego skręta nie powinien iść do więzienia – podkreśliła Wanda Nowicka.
Zdjęcia: Maja Ruszpel
Uczestnicy spotkań:
12 września 2012
Program:
15:00 – 15:10 Wanda Nowicka, otwarcie i wprowadzenie
Część I – opowieści ofiar restrykcyjnej ustawy narkotykowej
15:10 – 15:20 Pan Paweł, Skazany za 0,4 grama marihuany na rok więzienia
15:20 – 15:30 Pan Grzegorz, W oczekiwaniu na wyrok
15:30 – 15:40 Marta Gaszyńska, Moja historia. Ja, narkotyki i narkofobia
Część II – komentarze
15:40 – 15:50 Agnieszka Sieniawska, Praktyka Rzecznika Praw Osób Uzależnionych
15:50 – 16:00 Magdalena Dąbkowska, Dobre praktyki w politykach narkotykowych innych krajów europejskich
16:00 – 16:10 Mirosława Straburzyńska, Psychologiczne oblicze polskiej ustawy narkotykowej
16:10 – 16:20 Kamil Sipowicz, Marihuana w kontekście antropologicznym
16:20 – 16:30 Michał Kabaciński i Agnieszka Sieniawska, Propozycja zmian. Prezentacja projektu nowelizacji ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii
16:30 – Dyskusja
16 stycznia 2014
Program:
11:00 – 11:10
Wanda Nowicka, Otwarcie wysłuchania
11:10 – 11:30
Marek Balicki, Polska polityka narkotykowa – projekt nowelizacji ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii autorstwa PSPN. Szansa na zmiany.
11:30 – 12:00
James Pugel, Działania policji w kontekście legalizacji marihuany w Stanie Waszyngton.
12:00 – 12:20
Kasia Malinowska-Sempruch, Światowa polityka narkotykowa w duchu redukcji szkód.
12:20 – 12:30
Zbigniew Wrona, Racjonalna polityka narkotykowa.
12:30
Wanda Nowicka, Podsumowanie spotkania oraz otwarcie dyskusji.