Nowelizacja ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii autorstwa PSPN

Polskie prawo narkotykowe jest – obok prawa obowiązującego na Białorusi – najbardziej restrykcyjnym w Europie. Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii wymaga natychmiastowych zmian. Przez obecne zapisy prawne w Polsce co 3 minuty zatrzymywana jest osoba podejrzana o posiadanie narkotyków. Rocznie zaś liczba ta przekracza 30 tysięcy osób.

Zmiana ustawy rekomendowana przez PSPN

Stąd Polska Sieć Polityki Narkotykowej zainicjowała, a następnie w gronie ekspertów stworzyła projekt nowelizacji zakładającej dwie zasadnicze zmiany, które mają na celu zarówno humanizację obowiązującej Ustawy o przeciwdziałaniu narkomani, a jednocześnie wpisanie jej w europejskie standardy.Tymi zmianami są:

• Wprowadzenie tabeli wartości granicznych, dzięki której doprecyzowane zostałoby pojęcie ilości „nieznacznych” narkotyków. Wzorem rozwiązań innych krajów europejskich określenia wymagają kryteria takie jak ilość oraz rodzaj substancji psychoaktywnych, których posiadanie nie byłoby penalizowane bądź które kwalifikowałoby do umorzenia postępowania karnego. Więcej nt. wartości granicznych
• Wprowadzenie leków substytucyjnych na receptę wystawianą przez lekarza psychiatrę. Takie rozwiązanie nie tylko zwiększy dostępność do tego typu leczenia, ale też umożliwi odejście od modelu leczenia substytucyjnego w programach metadonowych.

Ustawa autorstwa Polskiej Sieci Polityki Narkotykowej w Sejmie

Projekt nowelizacji ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii został złożony w Sejmie z inicjatywy 15 posłów Platformy Obywatelskiej i Ruchu Palikota, i wielokrotnie był tematem dyskusji podczas posiedzenia posłów na sejmowych komisjach, w tym Komisji Ustawodawczej. Poseł Michał Kabaciński z partii Twój Ruch, popierający proponowane przez PSPN zmiany, nieraz podkreślał, że pomimo nowelizacji ustawy z grudnia 2011 r., wprowadzającej nieznaczną liberalizację w zakresie karania za posiadanie narkotyków, to uwaga organów egzekwujących prawo nadal skupiona jest na ściganiu rekreacyjnych użytkowników narkotyków. Powodem jest brak w polskim prawie precyzyjnej informacji, czym jest „nieznaczna” ilość narkotyków.
Efekty objaśnia poseł Kabaciński:
– W praktyce występują takie przypadki, że 0,5 g, a więc bardzo mała ilość, traktowana jest jako znaczna i dana osoba podlega karze. Ale są też przypadki, kiedy osoba posiada ponad 2 g, a jest to zdecydowanie więcej niż 0,5 g, i w jej przypadku stosowany jest art. 62a ustawy o przeciwdziałania narkomanii umożliwiający umorzenie postępowania karnego. Jest to pewnego rodzaju niekonsekwencja. Naszym zdaniem jest tu element niekonstytucyjności, bo nie ma równości wobec prawa. Jedna osoba jest uznana za posiadacza i jest wszczynane postępowanie, a w przypadku drugiej postępowanie jest umarzane.

Jak wyglądają ilości „nieznaczne” w orzecznictwie

Próbę ustalenia wartości granicznych podejmował Sąd Najwyższy w kilku swych orzeczeniach, które nie określają jednak jasnych i precyzyjnych kryteriów, a wręcz się wykluczają. Dla przykładu:

• Sąd Apelacyjny w wyroku z dnia 20 lutego 2008 (II AKa 10/08) stwierdził, że: „Znaczną ilością” środków odurzających lub substancji psychotropowych w rozumieniu ustawy z dnia 29.7.2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii jest ilość pozwalająca na sporządzenie co najmniej kilkuset jednorazowych porcji, mogących odurzyć co najmniej kilkaset osób.
• Sąd Najwyższy dnia 4 listopada 2008 r. (IV KK 127/08) wydał orzeczenie, w którym stwierdzono, że: Tylko wówczas dochodzi do wypełnienia przedmiotowego znamienia przytaczanego przestępstwa z art. 62 u.p.n., gdy posiadanie środka odurzającego lub substancji psychotropowej następuje w ilości pozwalającej na choćby jednorazowe użycie danej substancji, w dawce dla niej charakterystycznej, zdolnej wywołać u człowieka inny niż medyczny skutek.
• Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21 stycznia 2009 r. (II KK 197/08) uznał, iż: Dysponowanie środkiem odurzającym (lub substancją psychotropową) związane z zażywaniem go lub chęcią niezwłocznego zażycia przez osobę dysponującą nim, nie jest posiadaniem tego środka (lub substancji) w rozumieniu art. 62 ust.1 Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii. (II KK 197/08).

Niestety w lutym 2014 większością głosów posłów Komisji Ustawodawczej projekt nowelizacji autorstwa Polskiej Sieci Polityki Narkotykowej nie został dopuszczony do dalszych prac sejmowych. Taką decyzję podjęto pomimo racjonalności proponowanych zmian (obecne zapisy prawne kryminalizują tysiące młodych ludzi), za którymi opowiadają się nie tylko prokuratorzy, ale także policja. W związku z tym Polska Sieć Polityki Narkotykowej odniesie się do uwag Komisji Ustawodawczej i ponownie za pośrednictwem posłów złoży projekt nowelizacji ustawy.

Przypomnijmy, że ostatnia nowelizacja UPN, która weszła w życie w 2011 i która dała możliwość sędziom i prokuratorom odstąpienia od ścigania w przypadku gdy dana osoba posiadała nieznaczne ilości narkotyku, była także owocem starań PSPN. Eksperci PSPN już wówczas wielokrotnie podkreślali, że proponowana zmiana jest jedynie nieśmiałym krokiem w kierunku racjonalizacji i humanizacji polskiego prawa narkotykowego. Stąd konieczne są dalsze reformy – a wśród nich za kluczową uznać można właśnie wprowadzenie tabeli wartości granicznych >>.

Opinia prof. Krzysztofa Krajewskiego

Opinia nt. projektu zmian w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii z 29 lipca 2005 r., dotyczących art.62a oraz wykazu środków odurzających grupy IV-N stanowiącego załącznik nr 1 do ustawy autorstwa prof. dr. hab. Krzysztofa Krajewskiego, kieronika Katedry Kryminologii na Uniwersytecie Jagiellońskim. » Pobierz PDF