W ostatni dzień sierpnia w wielu miejscach na świecie obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Świadomości Przedawkowań. To wydarzenie swój początek ma w 2001 roku w australijskim mieście Melbourne przez Sally J Finn z Armii Zbawienia. Od tego roku rzesze członków społeczności jak również organizacje tworzą wydarzenia, które mają na celu podniesienie świadomości na temat przedawkowania. Wydarzenia maja również na celu upamiętnić osoby, które odeszły w skutek przedawkowania substancji.
Szacuje się, że na świecie co najmniej 585 000 przedwczesnych zgonów spowodowanych przez narkotyki – w większości przez opioidy (UNODC Raport 2019). Dlatego też tak ważne jest poszerzanie świadomości i profilaktyka zachowań ryzykownych, w tym również przedawkowania.
Aby zrealizować założenia Międzynarodowego Dnia Świadomości Przedawkowań różne organizacje na świecie realizują różne Programy Redukcji Szkód. Do głównych metod redukcji szkód należy pięć, które prezentujemy poniżej.
PROGRAM WYMIANY IGIEŁ
Programy takie polegają na darmowej wymianie lub rozdawaniu nowych, czystych igieł. Ta metoda skierowana jest przede wszystkim do użytkowników substancji dożylnych. Ma na celu ograniczenie chorób przenoszonych przez krew – w tym najczęściej przekazywanym wirusie HIV.
Społeczeństwo bardzo często demonizuję tę metodę, twierdząc, że jest ona jedynie zachętą do dalszego zażywania substancji. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że użytkownik weźmie substancję niezależnie od tego czy ma sterylny sprzęt czy też nie. Realizując tę metodę można uchronić przed rozwojem chorób wirusowych, które mogą dotrzeć nie tylko do użytkowników, ale również do przypadkowych osób.
TERAPIA SUBSTYTUCYJNA
To metoda terapii, opierająca się na podawaniu użytkownikom opiatów mniej szkodliwych zamienników tych substancji.
ALTERNATYWY DLA KAR
Za trzecią metodę redukcji szkód możemy uznać podejście “leczyć zamiast karać”. Wpisują się w nią m.in. działania ogólnoświatowej kampanii Support. Don’t punish, podczas której emancypuje się system wsparcia dla osób uzależnionych a nie karanie. Alternatywa dla kar umożliwia uniknięcie kary osobie posiadającej lub przyjmującej narkotyki, jeśli osoba ta zdecyduje się na leczenie – o ile jest uzależniona – lub na wzięcie udziału w programach profilaktycznych.
W niektórych krajach rezygnuje się całkowicie z karania za posiadanie drobnych ilości narkotyków (na własny użytek), a zamiast tego większą uwagę przywiązuje się do akcji profilaktycznych oraz leczenia uzależnień.
ROZDAWANIE PREZERWATYW I EDUKACJA SEKSUALNA
Ta metoda, tak jak pierwsza tutaj wymieniona, spotyka się z krytyką społeczną na podobnej zasadzie. Rozdawanie tego typu środków antykoncepcyjnych oprócz zapobiegnięcia nieplanowanej ciąży ma również zapobiegać rozprzestrzenianiu się chorób przekazywanych drogą płciową. Ważna jest również edukacja seksualna, aby znać konsekwencje ryzykownych zachowań seksualnych. Ta metoda nie jest zachętą do współżycia, a zachętą do podejmowania świadomej decyzji o nim.
REDUKCJA SZKÓD W PROFILAKTYCE
Jako piątą, chyba najczęściej stosowaną w Polsce metodę redukcji szkód, można potraktować szeroko pojętą profilaktykę. Są to rożnego rodzaju spotkania, kampanie, rozmowy na tematy związane z zachowaniami ryzykownymi. Często ta metoda jest wymagana w szkołach i innych instytucjach, jednak równie często jest mało skuteczna. Powodami jej niepowodzenia jest m.in. niewystarczające przygotowanie kadry oraz nietrafność programu do grup. Profilaktyka jest bardzo potrzebnym elementem działań, niezależnie czy w zakresie substancji psychoaktywnych, czy uzależnień behawioralnych, czy agresji ponieważ daje wiedzę i zwiększa świadomość.
Istnieją jeszcze inne metody redukcji szkód takie jak pokoje konsumpcyjne, w których użytkownicy mogą zażywać substancję, przepisywanie heroiny medycznej oraz kilak innych. Pomimo wiedzy o tych formach działań, w Polsce jest niewiele organizacji/instytucji, które prócz profilaktyki korzystają również z innych metod redukcji szkód.
